Magn og meðhöndlun úrgangs

Árið 2014 var lífrænn úrgangur tæplega helmingur blandaðs heimilisúrgangs í Reykjavíkurborg. Næst á eftir voru plast, bleyjur og pappírsefni. Hlutur pappírsefna í Reykjavík hefur dregist saman síðustu ár og fór úr 27% árið 2011 í 11% árið 2014 og má það rekja til þess að bannað var að setja þau í gráar tunnur undir blandaðan úrgang.

 

Um 47.500 tunnuígildi eru við heimili í Reykjavík á vegum Reykjavíkurborgar. Þar af eru 13.000 tunnur undir pappírsefni og 1700 undir plast.

Árið 2014 féllu að jafnaði til um 176 kg á hvern íbúa af heimilisúrgangi á heimilum borgarbúa og var skilað í tunnur við heimili.  Af þessu voru um 149 kg blandaður heimilisúrgangur en um 27 kg söfnuðust í bláu tunnurnar. Blandaður heimilisúrgangur dróst saman um 5% milli áranna 2013 og 2014 og hefur minnkað um 31% frá 2005 þegar magn blandaðs úrgangs á íbúa var 229 kg.

Flokkun pappírs og pappa og skil til endurvinnslu hefur bæði umhverfislegan ávinning og er hagkvæmari en ef hann er settur í gráar tunnur og urðaður í Álfsnesi. Þess vegna er bláa tunnan ódýrari en sú gráa. Pappír er auðlind sem hægt er að nýta til ýmissa hluta ef hann er flokkaður frá og skilað til endurvinnslu.

 

Pappírsefni sem skilað er til endurvinnslu er flokkaður vélrænt í móttöku- og flokkunarstöð SORPU bs. í Gufunesi til að aðskilja bylgjupappa frá sléttum pappa og pappír. Efnið er pressað og baggað og síðan flutt til Svíþjóðar til frekari flokkunar og endurvinnslu. Úr endurunnum pappír og pappa eru t.d. framleiddur salernispappír, eldhúspappír, dagblaðapappír og karton sem notað er til að útbúa nýjar umbúðir. Úr endurunnum bylgjupappa er framleiddur nýr bylgjupappi.

Með því að flokka og skila plasti til endurvinnslu eykst endurvinnsla plasts og magn urðaðs úrgangs minnkar. Mikilvægt er að koma í veg fyrir urðun plastúrgangs út frá umhverfislegum sjónarmiðum þar sem með því er auðlindum sem annars hefðu nýst sóað. Einnig kostar meira að meðhöndla óflokkaðan blandaðan úrgang en flokkuð plastefni og því er græna tunnan ódýrari en sú gráa.

 

Plast, sem skilað er til endurvinnslu, er baggað í móttöku- og flokkunarstöð SORPU bs. í Gufunesi.  Plastið er sent til Svíþjóðar til þar sem það er annað hvort endurunnið eða brennt til orkuvinnslu. Hægt er að efnisendurvinna stóran hluta plasts og brennsla til orkunýtingar er ákjósanlegri valkostur en urðun í þeim tilfellum þar sem endurvinnsla er ekki fýsileg af einhverjum ástæðum. Flokkun og skil til endurvinnslu er undirstaða þess að þetta sé hægt.

 

Plast er eitt algengasta efnið í umhverfi okkar og notkun þess eykst í sífellu. Hlutur þess var 20% í blönduðum úrgangi skv. greiningu SORPU bs. árið 2014 eða næststærsti flokkurinn á eftir lífrænum úrgangi. Alls féllu til 18.085 tonn af blönduðum úrgangi frá heimilum í Reykjavík árið 2014 og því má búast við að ríflega 3.617 tonn af plasti hafi verið urðuð í Álfsnesi það árið. Búast má við að um 2.400 tonn af plasti skili sér til endurvinnslu í Reykjavík á ári náist sambærilegur árangur og með flokkun pappírsefna.

Frá umhverfislegu sjónarhorni borgar sig að flokka, safna, flytja út  og endurvinna gler frá Íslandi.  Talið er að árið 2014 hafi rúmlega eitt þúsund tonn af gleri og steinefnum fallið til frá heimilum í Reykjavík og verið urðuð með blönduðum heimilisúrgangi í Álfsnesi en úrgangsflokkurinn var um 5% alls blandaðs heimilisúrgangs skv. greiningu SORPU bs. í nóvember 2014. Gleri hefur verið safnað með steinefnum á endurvinnslustöðum sem eru sex á höfuðborgarsvæðinu og notað sem burðarlag sem telst til endurnýtingar. 

 

Í Reykjavík er gleri safnað sérstaklega á fjórum af 57 grenndarstöðvum, þ.e. við Kjarvalsstaði, Skógarsel, Laugardalslaug og á Kjalarnesi. Komið verður á glersöfnun á öllum grenndarstöðvum í Reykjavík fyrir 2020. Markmiðið er tvíþætt, annarsvegar að minnka hlut glers í blönduðum heimilisúrgangi með því að auðvelda íbúum skil á gleri og hinsvegar að skoða forsendur þess að endurvinna glerið í stað þess að endurnýta það í burðarlag. Í gámana má skila hvers konar gleri sem fellur til á heimilum, s.s. sultukrukkum, glerflöskum án skilagjalds og öðrum ílátum úr gleri. Glerið má hvort sem er vera glært eða litað en þarf að vera hreint og ílát tóm. Þegar hefur verið leitað samstarfs við SORPU bs. og Úrvinnslusjóð um að skoða forsendur þess að endurvinna gler sem safnast. 

Blandaði úrgangurinn er hakkaður í móttökustöð SORPU bs. í Gufunesi, sendur gegnum málmskiljur og loks baggaður og fluttur í Álfsnes til urðunar. Álfsnes er stærsti urðunarstaður landsins en þar voru urðuð um 104.000 tonn af úrgangi árið 2013. Þar er einnig hægt að skila inn mengandi úrgangi svo sem asbesti, ásóttum úrgangi og dýrahræjum.

 

SORPA bs. rekur urðunarsvæðið á Álfsnesi en svæðið er skilgreint sem iðnaðarsvæði I5 í nýju aðalskipulagi til ársins 2030. Iðnaðarsvæðið I5 tekur einnig til svæðis vestan fyrirhugaðrar Sundabrautar, sem ætlað er undir gas- og jarðgerðarstöð. Aðalskipulagið gefur þannig almennar heimildir um meðhöndlun úrgangs á umræddu svæði í Álfsnesi til ársins 2030.

 

Í Álfsnesi hefur síðan 1999 verið framleitt ökutækjaeldsneytið metan úr hauggasi sem verður til vegna niðurbrots lífræns úrgangs í haugnum. Metan er kraftmikil gróðurhúsalofttegund eða allt að 21 sinnum öflugara en koltvísýringur ef það fær að gufa óhindrað upp úr haugnum. Með því að safna hauggasinu, hreinsa það og nota sem bifreiðaeldsneyti, í stað innflutts jarðefnaeldsneytis, eru gróðurhúsaáhrif urðunarstaðarins í lágmarki.

 

Með samkomulagi eigenda SORPU bs. frá því 25. október 2013 var gas- og jarðgerðarstöð fest í sessi í Álfsnesi. 

Sveitarfélögin á höfuðborgarsvæðinu hafa gert samning við Bolaöldur ehf. um meðhöndlun óvirks úrgangs. Móttaka jarðefna við Bolaöldur fer fram í hlíðum Vífilsfells, en þar er hægt að skila inn endurnýtanlegum, óvirkum jarðefnum s.s. mold, möl og grjóti auk þess tekið er við steinsteypubrotum sem hreinsuð hafa verið af járnum og öðrum efnum.

SORPA bs. er byggðasamlag í eigu sex sveitarfélaga á höfuðborgarsvæðinu, þ.e. Reykjavíkur, Hafnarfjarðar, Kópavogs, Seltjarnarness, Mosfellsbæjar og Garðabæjar. Tilgangur samlagsins er að annast meðhöndlun úrgangs sbr. lög nr. 55/2003 fyrir þessi sveitarfélög, m.a. með því að útvega og starfrækja urðunarstað fyrir úrgang, byggja og reka söfnunarstöðvar, stunda vinnslu og sölu á efnum úr úrgangi til endurnýtingar eftir því sem hagkvæmt þykir, að fylgjast með tækniþróun á sviði sorpeyðingar og endurvinnslu, að þróa nýjar aðferðir til þess að vinna verðmæti úr úrgangsefnum og að sinna kynningu á eigin verkefnum og gildi umhverfissjónarmiða við meðhöndlun úrgangs.

 

SORPA bs., fyrir hönd sveitarfélaganna á höfuðborgarsvæðinu, er aðili að sameiginlegri svæðisáætlun um meðhöndlun úrgangs 2009 - 2020 sem unnin var á grundvelli laga nr. 55/2003. Í áætluninni er mörkuð stefna um meðhöndlun úrgangs frá Gilsfjarðarbotni að Markarfljóti.

Tekið er við fyrirspurnum og pöntunum í síma 4 11 11 11 eða á netfangið sorphirda@reykjavik.is. Athugið að hússtjórn fjöleignarhúsa þarf að óska eftir breytingum sem hefur áhrif á gjöld fyrir meðhöndlun úrgangs. Símatíminn er milli kl. 8:30-9:00 og 13:00-14:00.